براساس دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا ،آیا آمریکایی‌ها  انتظارات و دستور کار خود را تغییر داده‌اند؟ علت صحبت‌های اخیر ویتکاف در خصوص توقف کامل غنی‌سازی چه بود؟ موضع ایران چیست؟ کوتاه می‌آییم؟

1.  آمریکایی‌ها در دور اخیر مذاکرات بر 4 موضوع تاکید داشتند:

1.1. توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم در ایران و برچیدن تأسیسات کلیدی مانند نطنز، فردو و اصفهان و اجازه جهت بازرسی‌های نظامی و ... .

1.2. توافق بدون تاریخ انقضا یا بند غروب.

1.3. نظارت سخت‌گیرانه‌تر با استفاده از بازرسان بین المللی و آمریکایی.

1.4.  تمرکز بیشتر بر مسائل فنی مانند زمان گریز هسته‌ای (breakout time)، سرنوشت اورانیوم غنی‌شده ۲۰٪ و ۶۰٪، محدودیت سانتریفیوژهای پیشرفته و ... .

2.   در پاسخ به اینکه تناقض در موضع‌گیری‌ها به چه علت هست چند نکته را می توان مد نظر داشت:

2.1. افزایش فشار بر ایران با اعلام مواضع سخت‌گیرانه پیش از مذاکرات جهت دریافت امتیازات بیشتری مانند کاهش سطح غنی‌سازی یا پذیرش نظارت سخت‌تر.

2.2. مدیریت انتظارات داخلی و منطقه‌ای.

2.3. هم‌زمانی با تحولات منطقه‌ای؛ مانند افزایش تنش‌های منطقه‌ای با یمنی‌ها، اختلافات با رژیم صهیونیستی، سفر دیپلماتیک ترامپ به خاورمیانه و ... .

2.4.  ایجاد فضای چانه‌زنی با طرح خواسته‌های حداکثری  جهت دریافت امتیازات بیشتر  از ایران .

2.5.   تست عزم ایران جهت فهم میزان پایبندی ایران به مواضع اعلامی.

2.6. تمایل آمریکا به حفظ کانال دیپلماتیک، به‌ویژه با توجه به اینکه شکست مذاکرات می‌تواند به تشدید تنش‌ها یا حتی درگیری نظامی منجر شود.

3.   آیا واقعاً بین آمریکایی‌ها اختلاف‌نظر وجود دارد یا این یک تاکتیک مذاکراتی (پلیس خوب، پلیس بد) است؟ شواهد موجود نشان‌دهنده ترکیبی از اختلاف‌نظر و استفاده از تاکتیک «پلیس خوب، پلیس بد» است. گزارش‌هایی از برخی منابع نشان می‌دهد که در دولت ترامپ، دو جناح وجود دارد؛ جناحی به رهبری جی‌دی ونس که به راه‌حل دیپلماتیک و توافق با ایران معتقد است و جناحی تندرو (به رهبری افرادی مانند مارکو روبیو) که خواستار توقف کامل برنامه هسته‌ای ایران و حتی فشار نظامی هستند.

4.  از سویی پیش از این و در شماره‌های پیشین گفتیم که اظهارات متناقض مقامات آمریکایی(مانند سخنان نرم‌تر ونس در مقابل مواضع سخت‌گیرانه روبیو و ویتکاف) می‌تواند بخشی از یک استراتژی هماهنگ برای فشار بر ایران باشد. برخی تحلیلگران معتقدندکه‌آمریکا با نمایش اختلاف‌نظر، تلاش می‌کند ایران را در حالت ابهام نگه دارد و از این طریق فشار روانی بر تیم مذاکره‌کننده ایرانی وارد کند.

ایران موضع قاطعی در دفاع از حق غنی‌سازی خود دارد و این موضوع به‌عنوان یک خط قرمز در مذاکرات مطرح شده است. البته این موضوع شامل دو بخش مختلف و متفاوت است؛ مخالفت با توقف‌کامل غنی‌سازی و انعطاف در سطح غنی‌سازی.

منبع: پرسمان سیاسی هفته شماره 6